Luister je wel eens naar je lichaam? Weet jij waarom het afvallen niet wil lukken? Gebruik jij ook misschien een speciaal afslank dieet? Hoewel deze diëten vaak (tijdelijk) werken is dit toch niet de juiste methode.
We moeten luisteren naar wat het lichaam te vertellen heeft. Afvallen betekent niet automatisch minder eten. Als je iedere dag taart eet of naar de snackbar gaat is het logisch dat je moeite hebt met afvallen. Maar de meeste mensen doen dit helemaal niet.
Ongewenst in gewicht aankomen is een signaal van het lichaam dat er iets niet goed verloopt. Je kan het vergelijken met het hebben van koorts. Een verhoging van de lichaamstemperatuur is een signaal dat er “ergens” in het lichaam iets aan de hand is. Als we paracetamol nemen zal de koorts ongetwijfeld dalen; maar als de koorts veroorzaakt wordt door een longontsteking hebben we het probleem niet opgelost. Zo is het met ons gewicht ook. We kunnen gaan lijnen, maar als we de werkelijke oorzaak niet aanpakken zal er weinig veranderen. Einstein zei het al: “als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg”. Een hip dieet volgen en daarna terugvallen op oude voedingsgewoontes zal het probleem niet oplossen.
Een ander nadeel aan het volgen van een dieet is dat het lichaam zich aanpast aan de veranderde omstandigheden. Het lichaam is er op gericht om te overleven en zal alles doen om dit te bereiken. Als we minder calorieën tot ons nemen verandert onze stofwisseling. Het lichaam denkt in al zijn wijsheid, dat we in tijden van hongersnood leven. We gaan zuiniger om met de beschikbare energie. Hiertoe zetten we de stofwisseling op een laag pitje. We verbranden minder lichaamsvet en alle vetten die we binnen krijgen worden direct opgeslagen.
Een mooi voorbeeld om dit te illustreren is een zeer onfortuinlijke inwoner van Zweden. Een man was met zijn auto ingesneeuwd op een zeer stil weggetje. Hij heeft ruim 2 maanden ingesneeuwd in de auto gezeten en heeft zich in leven gehouden met het “eten”van de sneeuw. Zijn lichaam had zich helemaal aan deze omstandigheden aangepast.
Ons lichaam heeft minimaal 1200 kCal per dag nodig om alle processen goed te laten verlopen. Een voeding gebaseerd op 1000 Kcal (of soms zelfs nog minder) is bij lange na niet toereikend. Er zullen voedingstekorten optreden. Deze tekorten kunnen klachten geven als duizeligheid, hoofdpijn, concentratiestoornissen, haaruitval en vermoeidheid.
Welke oorzaken kunnen er zijn voor de ongewenste gewichtstoename?
Hyperinsulinisme
Als we koolhydraten eten worden ze in de darmen omgezet naar glucose. Glucose wordt opgenomen in het bloed; vandaar de naam bloedsuiker. Onze cellen gebruiken glucose als brandstof. Om glucose de cellen binnen te krijgen heeft de cel insuline nodig. Dus zodra de bloedsuikerspiegel stijgt gaat de alvleesklier insuline produceren. Als de cellen voldoende brandstoffen hebben zorgt insuline er voor dat het resterende bloedsuiker omgezet wordt in vet. Als we dus veel insuline in het bloed hebben wordt er veel vet opgeslagen.
Bij hyperinsulinisme zijn de cellen “doof”geworden voor insuline. De insuline klopt wel tegen de cel aan, maar de cel hoort het niet. De alvleesklier reageert hierop door nog meer insuline aan te maken. We hebben net gelezen dat hoe meer insuline in het bloed zit er meer vetten opgeslagen worden. Als je hier last van hebt zit de truc er in dat je de cellen weer gevoelig maakt voor insuline.
Verlaagde verbranding
Als je niet goed bent in verbranden heeft een caloriebeperking geen zin. Er bestaan twee “soorten” verbrandingen. De verbranding in rust (dit is de energie die het lichaam nodig heeft om je op temperatuur te houden, je hart te laten kloppen etc) en de verbranding met beweging. 70% van de inname van calorieën wordt verbruikt door de verbranding in rust (gek genoeg). Veel bewegen hoeft dus niet specifiek te betekenen dat je ook meer verbrand. Belangrijker is het om de verbranding in rust te verhogen. Daar heb je de hele dag wat aan.
Verlaagde verzadiging
Sommige mensen kunnen niet goed voelen of ze voldoende gegeten hebben. Ze eten altijd iets te veel. Je herkent het wellicht wel. Na de maaltijd lijkt de broek ineens een maat te klein. Als we al deze kleine beetjes te veel eten bij elkaar leggen wordt het toch al snel een heleboel. Het verbeteren van het verzadigingsgevoel is een betere optie dan het beperken van calorieën.
Menopauze of andropauze
Door veranderingen in ons hormonale stelsel kan de stofwisseling uit balans raken. Belangrijk is om het hormoonstelsel weer in evenwicht te brengen, waardoor de stofwisseling weer normaliseert.
Traagwerkende schildklier
Door stress en voedingstekorten kan de schildklier in de problemen komen en trager gaan werken. Als de schildklier traag werkt wordt de hele stofwisseling trager en zal je snel in gewicht aankomen. In dit geval is het belangrijk om de schildklier optimaal te ondersteunen.
Stress
Als we stress ervaren maakt het lichaam ons stresshormoon cortisol aan. Dit hormoon heeft een direct verband met het buikvet. Stel er komt een leeuw achter je aan. Je moet vluchten, want wil niet opgegeten worden. Om te vluchten hebben de spieren brandstof nodig (glucose). Cortisol maakt glucose vrij en kan rennen voor je leven. De spieren gebruiken de glucose. Maar als de stress veroorzaakt wordt door bijvoorbeeld een boze baas hoeven we niet te rennen. Voor het lichaam maakt het niet uit of de stress komt van de leeuw of van de nijdige werkgever. Stress is stress en het lichaam reageert op dezelfde manier. Het vrijgekomen glucose wordt nu niet gebruikt door de spieren, maar opgeslagen in het buikvet. Om glucose op te slaan hebben we weer insuline nodig. De alvleesklier gaat aan de gang en een insulineresistentie ligt op de loer.
Aanpak
Zoals uit bovenstaande duidelijk is geworden is het volgen van een dieet om af te vallen niet handig als we niet weten welke verstoring er verantwoordelijk is voor de gewichtstoename is. We moeten eerst de oorzaak (of een combinatie van oorzaken) achterhalen. Iedere oorzaak heeft zijn eigen specifieke aanpak nodig om blijvend met een gezond gewicht door het leven te gaan. In mijn praktijk ga ik samen met jou op zoek naar de oorzaak en krijg jij een advies op maat. Ik werk niet met diëten, maar met aanpassingen aan het huidige voedingspatroon, zodat het makkelijk is om vol te houden.